Prije 30 godina zapaljena Vijećnica, uništeno 90% knjižnog fonda

Prije 30 godina zapaljena je Vijećnica, jedan od najreprezentativnijih objekata iz austrougarskog perioda u Bosni i Hercegovini i simbol Sarajeva. U požaru je nestao Katalog Nacionalne i univerzitetske biblioteke Bosne i Hercegovine, oko 90 posto knjižnog fonda i dokumenata koji svjedoče o historiji BiH.

U noći sa 25. na 26. avgust vatrena stihija odnijela je oko dva miliona knjiga, koje su predstavljale nacionalno blago zemlje.

Prema istraživanjima američke stranice Global data vault paljenje Vijećnice spada u treći najveći barbarski čin u istoriji čovječanstva po broju spaljenih književnih djela i dokumenata od neprocjenjive vrijednosti.

Omer Šetić imao je tada 25. godina. Prvi je stigao pred zapaljenu Vijećnicu. Zatekao je građane koji su golim rukama iz vatre spašavali knjige.

“Mene je ovo posebno bolilo, bilo je vecih i strašnijih požara, ali ovaj požar je bio emotivan zato što nije samo spaljena zgrada, spaljen je hram kulture, književnosti, nauke, mladosti i ljepote, to mi je teško palo.”, kaže Omer Šetić, vatrogasac.

Duško Toholj je u Nacionalnoj biblioteci 1951. godine zaposlio se kao portir. Spaljivanje Vijećnice dočekao je na poziciji zamjenika direktora. Dvadesetšestog augusta ušao je kao spasilac jednog od najznačajnijih objekata pseudomaurske arhitekture na Balkanu.

“Nisam znao za sebe. Ono što skupljate 60 godina sada gori. Ili ti imaš dijete, meni je to kao da je biblioteka moje dijete, nisam ja trebo ni hapice ni papice jer mi dijete gori”, kaže Duško Toholj, bibliotekar NUBBiH.

No, stradanje Vijećnice i nacionalnog blaga koje je preostalo nije završilo tada. Spašena građa 2020. godine proglašena nacionalnim spomenikom, još uvijek se čuva u neadekvatnim uslovima.

“Mi ne stanujemo u ovoj zgradi mada smo jedini korisnik, bili smo do dana granatiranja nosilac raspolaganja. Nama ne daju da se vratimo u ovu zgradu čak ni u onom dijeli 1/3. Na prošloj manifestaciji poovodom 29. godina govorili su predtsvnici GV koje je pokrenulo tu inicijativu i koji je obecao da ce se do ove godine omoguciti da uselimo u tu 1/3 koja nije sporna ni za koga, ali od toga nema ništa”, ističe Ismet Ovčina, direktor NUBBiH.

Spaljeno je: 5.263 rukopisna kodeksa, 30.000 arhivskih dokumenata, 10.000 knjiga, 50.000 časopisa. Najstariji spis kojeg je progurtala vatrena stihija je iz 11. stoljeća. Rekonstrukcija Vijećnice trajala je 18 godina i i svečano otvorena 9. maja 2014., na Dan Evrope i Dan pobjede nad fašizmom.